Chùa tọa lạc ở thôn Yên Thành, xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Chùa thuộc hệ phái Bắc tông.
Mặt tiền chùa
Chùa được dựng dưới đời vua Lê Đại Hành. Trong khuôn viên chùa hiện nay có một cột đá cao 3,60m, phần cột cao 2,65m, có 8 cạnh, chu vi 2,22m, trên các mặt khắc bài thần chú trong kinh Lăng Nghiêm và một số bài kệ.
Ngôi chùa hiện nay được dựng lại vào năm 1944 và trùng tu vào năm 1992. Sách Từ điển di tích văn hóa Việt Nam (Hà Nội, 1993) cho biết chùa dựng năm Thiên Phúc thứ 5 (984), thời Vua Lê Đại Hành, quy mô tráng lệ. Ở cổng chùa có cột đá hình trụ khắc kinh Lăng Nghiêm và có ghi: “... Đại thánh Minh Hoàng đế Lê tổ tự thừa thiên mệnh đại định sơn hà thập lục niên lai” (Vua Lê là Đại thánh Minh Hoàng đế từ khi vâng mệnh trời định yên non sông [980] đến nay [995] đã 16 năm).
Cột kinh Phật (bằng đá, đời nhà Đinh)
Đại hồng chung
Chùa Việt Nam - Xưa và Nay
Võ văn Tường
Chùa Nhất Trụ
Nhất Trụ (còn gọi là Chùa Một Cột) là ngôi chùa cổ có từ thế kỉ X, nằm trong quần thể Khu di tích Cố đô Hoa Lư (Ninh Bình). Chùa còn lưu giữ nhiều cổ vật gắn với lịch sử hình thành kinh đô Hoa Lư.
Chùa Nhất Trụ được tạo lập năm 995, vua Lê Đại Hành đã cho dựng cột kinh (trụ đá) để khắc kinh dâng nhà Phật và xây dựng theo kiểu chữ Đinh, hướng chính Tây, gồm có cột kinh, chính điện, nhà tổ, phòng khách, nhà ăn, tháp… Chùa có tên Nhất Trụ vì trước chùa có cột đá cao hơn 3m, tiết diện hình bát giác. Trên thân cột ngoài 3 phần chữ khắc gồm có Lạc khoản, Kệ, Kinh còn có các chữ “Đệ tử Thăng Bình Hoàng đế tả đạo” ("Hoàng đế Thăng Bình" tức vua Lê Hoàn).
Chùa Nhất Trụ nằm ở vị trí trung tâm, là di tích quan trọng nhất, là nơi tu hành và họp bàn việc nước của các nhà sư thế kỉ X như Pháp Thuận, Khuông Việt và Vạn Hạnh. Trải qua các thời kì lịch sử của dân tộc, trước thử thách của gió bão, bom đạn chiến tranh, trụ đá vẫn còn đứng mãi với thời gian.
Chùa tọa lạc trên khoảng đất rộng hơn 3.000 m². Sau một thời gian trùng tu, tôn tạo, đến nay chùa Nhất Trụ có một không gian nghệ thuật độc đáo mang lối kiến trúc riêng Về kiến trúc gỗ, chùa Nhất Trụ mang phong cách, dáng dấp thời Nguyễn, nhất là nghệ thuật chạm khắc gỗ.
Trong chùa thờ Mẫu, Thánh Hiền, Đức Ông, và 3 pho tượng Tam Thế, tượng A Di Đà… Trải qua gần nghìn năm, cột kinh Phật trước chùa vẫn còn nguyên vẹn như xưa. Cột kinh cấu tạo bằng đá, có thân bát giác và trên cùng là hình búp sen chớm nở, trên 8 mặt thân cột khắc kinh Phật, có chức năng như một cuốn kinh. Cột kinh gồm 6 bộ phận: tảng đá vuông, đế tròn, thân bát giác, thớt bát giác, đấu 8 cánh và đỉnh hồ lô 6 bộ phận lắp ghép vào nhau bằng lỗ mộng và ngõng tròn, hoàn toàn không có chất kết dính nhưng rất vững vàng.
Chùa Nhất Trụ nằm cạnh đình Yên Thành và gần đền vua Lê Đại Hành. Giá trị văn hóa của chùa Nhất Trụ được thể hiện ở câu đối: "Tràng An thắng cảnh hoàng đô thủy, Nhất Trụ danh lam Phật tích linh".
Hàng năm, vào ngày 15 tháng Giêng, tại chùa thường diễn ra lễ khao tống thuyền rồng, đây là lễ cúng Phật cầu nguyện cho quốc thái dân an. Ngày 8/4 (âm lịch) có lễ lập hạ tại chùa, cầu thời tiết thuận hoà, mùa màng tốt tươi.
Ngày nay, chùa là nơi sinh hoạt văn hoá, tinh thần, tham quan tín ngưỡng của du khách thập phương và là bộ phận không thể tách rời trong cụm di tích Cố đô Hoa Lư. Với những giá trị trường tồn, chùa đã được công nhận là di tích cấp Nhà nước. Đây là cơ sở pháp lí nhằm bảo vệ và phát huy giá trị của di tích. Năm 1992, di tích đã được đầu tư kinh phí để trùng tu, quy hoạch toàn bộ diện tích chùa nhằm bảo vệ gìn giữ cho muôn đời sau.
Chùa Nhất Trụ được tạo lập năm 995, vua Lê Đại Hành đã cho dựng cột kinh (trụ đá) để khắc kinh dâng nhà Phật và xây dựng theo kiểu chữ Đinh, hướng chính Tây, gồm có cột kinh, chính điện, nhà tổ, phòng khách, nhà ăn, tháp… Chùa có tên Nhất Trụ vì trước chùa có cột đá cao hơn 3m, tiết diện hình bát giác. Trên thân cột ngoài 3 phần chữ khắc gồm có Lạc khoản, Kệ, Kinh còn có các chữ “Đệ tử Thăng Bình Hoàng đế tả đạo” ("Hoàng đế Thăng Bình" tức vua Lê Hoàn).
Chùa Nhất Trụ nằm ở vị trí trung tâm, là di tích quan trọng nhất, là nơi tu hành và họp bàn việc nước của các nhà sư thế kỉ X như Pháp Thuận, Khuông Việt và Vạn Hạnh. Trải qua các thời kì lịch sử của dân tộc, trước thử thách của gió bão, bom đạn chiến tranh, trụ đá vẫn còn đứng mãi với thời gian.
Cổng tam quan chùa Nhất Trụ.
Cột kinh cổ nhất Việt Nam nằm trong lầu tứ giác.
Cột kinh làm bằng đá, cao hơn 3m, tiết diện hình bát giác, trên thân cột có khắc chữ Hán gồm: Lạc khoản, Kệ, Kinh.
Thạch kinh chùa Nhất Trụ là một minh chứng sinh động cho nền nghệ thuật điêu khắc đá Việt Nam. Năm 973, Nam Việt Vương Đinh Liễn, con trai vua Đinh Tiên Hoàng đã cho dựng ở Hoa Lư 100 cột kinh Phật bằng đá, khắc kinh Đà la ni. Từ đây về sau tạo thành một dòng chảy thạch kinh trong văn hóa Việt Nam. Kinh tràng Hoa Lư là biểu tượng của Pháp trong Tam Bảo nhà Phật (gồm: Phật, Pháp, Tăng). Sau nhà Đinh, vua Lê Hoàn cho dựng thạch kinh ở chùa Nhất Trụ. Từ đây về sau nhân dân Việt Nam có truyền thống dựng Thạch Kinh trước điện thờ Phật.
Trong thời kì chống Pháp, chùa Nhất Trụ là nơi đón nhận, bảo vệ cán bộ và là nơi cất giấu tài liệu, vũ khí, đạn dược. Chùa cũng là nơi đặt trụ sở hành chính của UBND xã Gia Tường (tên gọi một thời của xã Trường Yên) và là nơi chứa lương thực, hội họp trong thời kì chống Mỹ.
Trong thời kì chống Pháp, chùa Nhất Trụ là nơi đón nhận, bảo vệ cán bộ và là nơi cất giấu tài liệu, vũ khí, đạn dược. Chùa cũng là nơi đặt trụ sở hành chính của UBND xã Gia Tường (tên gọi một thời của xã Trường Yên) và là nơi chứa lương thực, hội họp trong thời kì chống Mỹ.
Ban thờ Mẫu ở chính điện.
Nghệ thuật chạm khắc trang trí bên trong nội thất chùa Nhất Trụ.
Một trong số những ngôi tháp cổ trong vườn chùa.
Tượng Phật Bà Quan Thế Âm tạc bằng đá trắng.
Giếng đá của chùa.
Một góc không gian vườn chùa Nhất Trụ ở Cố đô Hoa Lư (Ninh Bình).
Chùa tọa lạc trên khoảng đất rộng hơn 3.000 m². Sau một thời gian trùng tu, tôn tạo, đến nay chùa Nhất Trụ có một không gian nghệ thuật độc đáo mang lối kiến trúc riêng Về kiến trúc gỗ, chùa Nhất Trụ mang phong cách, dáng dấp thời Nguyễn, nhất là nghệ thuật chạm khắc gỗ.
Trong chùa thờ Mẫu, Thánh Hiền, Đức Ông, và 3 pho tượng Tam Thế, tượng A Di Đà… Trải qua gần nghìn năm, cột kinh Phật trước chùa vẫn còn nguyên vẹn như xưa. Cột kinh cấu tạo bằng đá, có thân bát giác và trên cùng là hình búp sen chớm nở, trên 8 mặt thân cột khắc kinh Phật, có chức năng như một cuốn kinh. Cột kinh gồm 6 bộ phận: tảng đá vuông, đế tròn, thân bát giác, thớt bát giác, đấu 8 cánh và đỉnh hồ lô 6 bộ phận lắp ghép vào nhau bằng lỗ mộng và ngõng tròn, hoàn toàn không có chất kết dính nhưng rất vững vàng.
Chùa Nhất Trụ nằm cạnh đình Yên Thành và gần đền vua Lê Đại Hành. Giá trị văn hóa của chùa Nhất Trụ được thể hiện ở câu đối: "Tràng An thắng cảnh hoàng đô thủy, Nhất Trụ danh lam Phật tích linh".
Hàng năm, vào ngày 15 tháng Giêng, tại chùa thường diễn ra lễ khao tống thuyền rồng, đây là lễ cúng Phật cầu nguyện cho quốc thái dân an. Ngày 8/4 (âm lịch) có lễ lập hạ tại chùa, cầu thời tiết thuận hoà, mùa màng tốt tươi.
Ngày nay, chùa là nơi sinh hoạt văn hoá, tinh thần, tham quan tín ngưỡng của du khách thập phương và là bộ phận không thể tách rời trong cụm di tích Cố đô Hoa Lư. Với những giá trị trường tồn, chùa đã được công nhận là di tích cấp Nhà nước. Đây là cơ sở pháp lí nhằm bảo vệ và phát huy giá trị của di tích. Năm 1992, di tích đã được đầu tư kinh phí để trùng tu, quy hoạch toàn bộ diện tích chùa nhằm bảo vệ gìn giữ cho muôn đời sau.
Bài và ảnh : Đặng Kim Phương
Chùa Nhất Trụ - Chứng tích của kinh đô Hoa Lư phồn hoa
Chùa Nhất Trụ, xã Trường Yên, huyện Hoa Lư (Ninh Bình) là ngôi chùa cổ được xây dựng từ thời Tiền Lê với nhiều kiến trúc độc đáo. Chùa nằm trong quần thể di tích cố đô Hoa Lư, cách đền thờ vua Lê Đại Hành khoảng 100m. Với những giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt, chùa đã được công nhận là di tích cấp Quốc gia năm 1997.
Chùa Nhất Trụ không chỉ là tự viện quan trọng của Phật giáo tại Ninh Bình, mà còn là không gian văn hóa tín ngưỡng, địa điểm tổ chức hội hè, tế lễ hàng năm của nhân dân địa phương. Tam quan chùa xây gạch, có 3 cửa, phía trên xây kiểu 2 tầng 8 mái, dán ngói vẩy. Cửa giữa lớn nhất, mặt ngoài có đắp đại tự bằng chữ Hán “Nhất Trụ tự” (chùa Nhất Trụ), tầng trên treo quả chuông lớn. Các hạng mục kiến trúc chính trong khuôn viên gồm: chùa chính, nhà Tổ, nhà Mẫu, nhà khách, lầu thờ Khổng Tử, nhà che cột kinh, khu vườn tháp và các công trình phụ trợ khác. Chùa chính bố cục hình “chữ đinh”, gồm Tiền đường và Thượng điện. Tiền đường có 1 tầng 2 mái, xây kiểu tường hồi bít đốc, 5 gian.
Hệ thống hiện vật ở chùa Nhất Trụ tương đối phong phú và đa dạng, với hàng chục pho tượng và các đồ thờ tự khác. Đặc biệt nhất trong đó là cột kinh Phật, được đặt trong nhà che dạng lầu 2 tầng 8 mái, nằm chếch về phía Bắc sân chùa, ngay phía sau Tam quan. Cột kinh Phật được làm bằng đá, cao 4,16m; nặng 4,5 tấn. Cột được lắp ghép bằng 6 bộ phận khác nhau bao gồm: Tảng vuông, đế tròn, thân bát giác, thớt bát giác, đấu bát giác và đỉnh hoa sen. Các bộ phận của cột kinh Phật được gắn chặt với nhau bằng “mộng” mà không cần sử dụng chất kết dính. Với những giá trị độc đáo về kiến trúc loại hình, hình dáng kết cấu, kích thước, tài liệu quan trọng...của cột kinh Phật, tháng 12/2015, Thủ tướng Chính phủ đã công nhận đây là bảo vật quốc gia.
Chùa Nhất Trụ là di tích nổi bật trong số các di tích thuộc Khu di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư, mang đậm truyền thống lịch sử văn hóa, là minh chứng cho mảnh đất Cố đô ngàn năm văn vật:
Hệ thống hiện vật ở chùa Nhất Trụ tương đối phong phú và đa dạng, với hàng chục pho tượng và các đồ thờ tự khác. Đặc biệt nhất trong đó là cột kinh Phật, được đặt trong nhà che dạng lầu 2 tầng 8 mái, nằm chếch về phía Bắc sân chùa, ngay phía sau Tam quan. Cột kinh Phật được làm bằng đá, cao 4,16m; nặng 4,5 tấn. Cột được lắp ghép bằng 6 bộ phận khác nhau bao gồm: Tảng vuông, đế tròn, thân bát giác, thớt bát giác, đấu bát giác và đỉnh hoa sen. Các bộ phận của cột kinh Phật được gắn chặt với nhau bằng “mộng” mà không cần sử dụng chất kết dính. Với những giá trị độc đáo về kiến trúc loại hình, hình dáng kết cấu, kích thước, tài liệu quan trọng...của cột kinh Phật, tháng 12/2015, Thủ tướng Chính phủ đã công nhận đây là bảo vật quốc gia.
Chùa Nhất Trụ là di tích nổi bật trong số các di tích thuộc Khu di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư, mang đậm truyền thống lịch sử văn hóa, là minh chứng cho mảnh đất Cố đô ngàn năm văn vật:
“Tràng An thắng cảnh hoàng đô thủy
Nhất Trụ danh lam Phật tích linh”.
Nguồn: Thủy Tiên - Ảnh: Xuân Lâm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét