Chùa Việt Nam: Chùa Phước Điền

Tên thường gọi: Chùa Hang

Chùa thường được gọi là chùa Hang, tọa lạc tại phường Núi Sam, thị xã Châu Đốc. Từ chùa Tây An, du khách đi theo đường nhựa về hướng Tây khoảng 2 km là đến cổng chùa rồi lần theo bậc thang đá lên chùa trên núi ở độ cao 300m. ĐT: 076.861158. Chùa thuộc hệ phái Bắc tông.

Toàn cảnh chùa Phước Điền (năm 1989)

Chùa Phước Điền (năm 1989)

Chùa Phước Điền (năm 2003)

Chùa Hang là một hang đá thiên nhiên, còn ngôi chánh điện, nhà hậu tổ và một số công trình khác do bà Thợ dựng lên bằng tre lá đơn sơ vào khoảng những năm 1840 – 1845.

Sau đó, ông Phán Thông ở Châu Đốc cùng thập phương bá tánh chung góp tiền của xây dựng lại ngôi chùa khang trang.

Đến năm 1946, Hòa thượng trụ trì Nguyễn Văn Luận cho trùng tu ngôi chùa. Chùa tiếp tục được sửa chữa những năm gần đây, đã toát lên vẻ trang nghiêm hoành tráng và hấp dẫn khách thập phương qua nhiều huyền thoại được truyền tụng.

Điện Phật

Điện Phật và Bồ Tát

Bàn thờ Tổ

Tượng Bồ Tát Văn Thù

Tượng Bồ Tát Phổ Hiền

Tháp Tổ

Điện thờ Phật

Tượng sư tử

Chùa Việt Nam - Xưa và Nay

Võ văn Tường

Về Châu Đốc ghé thăm Chùa Hang linh thiêng

Chùa Hang hay còn gọi là Phước Điền tự là một Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia nằm trên núi Sam cách cụm di tích chùa Tây An, lăng Thoại Ngọc Hầu, miếu Bà Chúa Xứ khoảng 1km. Với không gian yên tĩnh, chùa Hang được xem là điểm đến du lịch tâm linh không thể bỏ qua của du khách khi đến TP. Châu Đốc.

Chùa Hang do bà Lê Thị Thơ (1818 – 1899) pháp danh Diệu Thiện, làm nghề thợ may tạo lập làm nơi tu hành khi tuổi còn trẻ (biệt danh bà Thợ). Ban đầu, chùa chỉ là một chiếc am nhỏ bằng tre lợp lá.

Tương truyền, cạnh am bà Thợ tu hành có 1 hang núi sâu, bên trong có đôi mãng xà to, hung tợn. Từ khi bà Thợ đến tu, đôi mãng xà trở nên hiền lành, thường đến am bà Thợ nằm im lắng nghe kinh kệ. Bà Thợ đặt tên chúng là Thanh Xà, Bạch Xà. Sau khi bà Thợ qua đời, đôi mãng xà cũng bỗng dưng biến mất.

Hai pho tượng Thanh Xà và Bạch Xà trước cửa hang

Năm 1885, cảm mến công đức bà Thợ, ông phán Thông (Nguyễn Ngọc Cang) đã cùng Nhân dân Châu Đốc quyên góp tiền và ngày công xây dựng lại chùa, với nền lót gạch tàu, cột bằng căm xe, kèo thao lao… Từ năm 1937 đến nay, chùa đã nhiều lần được trùng tu và xây dựng. Từ chân núi đến chùa Hang du khách phải vượt qua 300 bậc thang cao.

Từ chân núi đến chùa Hang du khách phải vượt qua 300 bậc thang cao.

Trước chùa có hai ngôi bảo tháp màu sắc sặc sỡ, hài hòa, chạm khắc công phu, đứng uy nghi trên triền núi. Phía dưới là bảo tháp của hòa thượng Thích Huệ Thiện, phía trên là bảo tháp của bà Thợ. Ngôi bảo tháp này được xây dựng năm 1899. Đã nhuốm màu rêu phong nay được tu sửa lại. Trước bảo tháp của bà Thợ là mộ thầy Phán Thông, tức ông Nguyễn Ngọc Cang, người có công rất lớn trong việc trùng tu lần đầu tiên.

Mặt tiền chùa và chánh điện được xây dựng lại khang trang, mỹ thuật hơn xưa. Chính giữa thờ Phật Thích Ca cùng với các vị Quan Âm, A Di Đà, Đại Thế Chí ở hai bên. Đặc biệt, phía trước là cây cột phướn đồ sộ cao hơn 20m. Dưới thềm chùa là hai tượng sư tử bằng xi măng khá sinh động. Bên trái chùa là Tây lang, bên phải là Đông lang đã được xây dựng mới.

Trong chùa có nhiều bức tượng Phật, đôi mãng xà để thờ và chiêm bái. Gian thờ Tam Bảo với bốn bề tường đều được phủ lấp bằng kính, phản chiếu hình ảnh của các tượng Phật từ mọi phía, tạo cho người xem như lạc vào Phật giới. Kiến trúc đặc sắc của chùa Hang qua nhiều lần trùng tu với các cột gỗ, chạm trổ, điêu khắc tinh xảo.

Chùa Hang linh thiêng: Ảnh sưu tầm

Sự linh thiêng của Chùa Hang, cùng cảnh quan yên bình với những cánh đồng lúa, vạt tràm xanh ngát đã thu hút khách tham quan ngày càng đông và tạo thành dấu ấn tôn giáo, văn hóa cho Tp. Châu Đốc.

Đồng Hoa (tổng hợp)

Petrotimes - 20/11/2019

Tuyệt cảnh chùa Hang

Là một trong những điểm tín ngưỡng tâm linh nổi tiếng ở TP. Châu Đốc, chùa Hang (Phước Điền tự) có kiến trúc vô cùng độc đáo, cùng cảnh quan tuyệt đẹp. Du khách thường đến chùa hành hương và thưởng ngoạn rất đông vào dịp cuối tuần.

Được hình thành trong giai đoạn nửa đầu thế kỷ XIX, chùa Hang gắn liền với vị sư nữ Lê Thị Thơ, pháp danh Diệu Thiện. Trước khi xuất gia, bà làm nghề thợ may, nên người dân trong vùng gọi là bà Thợ. Sau mấy trăm năm tồn tại và trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, chùa Hang đã trở thành thắng cảnh nổi tiếng Châu Đốc – núi Sam.

Để lên đến chùa Hang, du khách phải chinh phục 300 bậc thang, với độ dốc vừa phải. Khi vượt qua quãng dốc này, sẽ là tuyệt cảnh mang lại từ ngôi chùa, như phần thưởng xứng đáng sau những cố gắng trong quá trình leo núi.

Với lối kiến trúc hoài cổ, trầm tư, lưng tựa núi, mặt hướng xuống đồng bằng, chùa Hang sở hữu những góc nhìn độc đáo mà hiếm nơi nào có được. Đến với ngôi cổ tự này, du khách có được cảm giác buông bỏ những muộn phiền, bởi khung cảnh yên tĩnh, đẹp như tranh.

Đúng với tên gọi chùa Hang, chùa được xây dựng hệ thống hang động nhân tạo, với nhiều điểm thờ cúng để du khách tham quan, chiêm bái. Khi bước vào hệ thống hang động này, du khách sẽ có cảm giác linh thiêng, trầm mặc, như được trở về với huyền thoại gắn liền với cái tên chùa Hang trong quá khứ.

Tương truyền, xưa kia ở khu vực chùa Hang có đôi rắn to và hung dữ trú ngụ trong hang, được gọi là Thanh Xà – Bạch Xà. Sau khi được sư nữ Lê Thị Thơ cảm hóa, đôi rắn đã phát tâm tu nguyện. Khi sư nữ viên tịch, đôi rắn cũng biến mất và được người dân thờ cúng cho đến ngày nay. Hiện tại, tại chùa Hang vẫn còn những công trình tín ngưỡng liên quan đến đôi rắn này.

Du khách tham quan, hành hương trong hệ thống hang động ở chùa Hang đều cảm thấy lòng nhẹ nhàng, tịch lặng...

Từ chùa Hang, người ta có thể phóng tầm mắt ra cánh đồng bao la phía dưới và cảm nhận sự an nhiên, tự tại trong lòng mình. Nhiều du khách cho biết, họ vẫn rất thích thú bởi vẻ đẹp kiến trúc độc đáo, cùng khung cảnh nên thơ của chùa Hang. Vào mùa Vu Lan báo hiếu, họ đến đây để cầu nguyện cho ông bà, cha mẹ, người thân luôn bình an, hạnh phúc, vượt qua mọi biến cố của cuộc sống vô thường!

Ngoài vẻ đẹp tổng thể, chùa Hang còn có những góc an yên, trầm lắng, khiến cho lòng người trở nên tĩnh lặng, như thoát khỏi những lo lắng, ưu tư...

THANH TIẾN

Báo An Giang online -13/08/2022

Chùa Hang trên triền núi Sam

Thông thường, hang là một chốn hoang vu, hẻo lánh, ít người lui tới. Bởi vậy, người muốn lánh đời đi tu thường tìm hang núi để ẩn mình. Cái hang nơi tu tập ấy dần dần hình thành nên một cái am, rồi chùa. Những chùa Hang ở khắp nước ta thường được hình thành như vậy.

Khung cảnh chùa Hang (Phước Điền tự) năm 2025. Ảnh: Mai Lĩnh

Câu chuyện hình thành chùa Hang ở núi Sam cũng diễn ra đúng như vậy.

Theo lời kể, khoảng gần 200 năm trước có một phụ nữ tên Lê thị Thơ (1818 - 1899), pháp danh Diệu Thiện vốn làm nghề may ở Chợ Lớn. Do hoàn cảnh gia đình éo le trắc trở nên bà bỏ nhà, lên chùa Tây An ở núi Sam để tu hành. Do Tây An cổ tự là một ngôi chùa lớn, nổi tiếng có nhiều người viếng thăm, lui tới nên sau một thời gian bà cảm thấy nơi đây không đạt được sự bình an, thanh tịnh.

Bà Thơ rời chùa Tây An, tìm một nơi khác tu hành. Rồi bà gặp được một hang đá hoang vu cách chùa Tây An khoảng hơn 1 km. Bà quyết định dựng am để làm nơi tu hành. Chùa Hang là một hang đá thiên nhiên, còn ngôi chánh điện, nhà hậu tổ và một số công trình khác do bà Thợ dựng lên bằng tre lá đơn sơ vào khoảng những năm 1840 – 1845. Đây là nguồn gốc của Chùa Hang ngày nay. Do bà Thơ là thợ may nên người dân còn gọi đây là chùa Bà Thơ hay chùa Bà Thợ.

Đến năm 1885, vì cảm mến đức độ của bà Thơ, ông phán Thông ở Châu Đốc và nhân dân vùng này đã tự nguyện quyên góp tiền của, xây dựng cho bà một ngôi chùa khang trang với nền lát gạch tàu, cột gỗ căm xe, lợp ngói móc. Sau đó, vào năm 1937, Chùa Hang (Phước Điền Tự) được tu bổ, nâng cấp lần thứ hai bởi Hòa thượng Thích Huệ Thiện.

Chùa Hang năm 1989. Ảnh: Võ văn Tường

Gắn với chùa Hang, còn lưu truyền câu chuyện về đôi rắn thần. Ngày xưa ngay bên am tu có một hang núi rất sâu, bên trong là đôi mãng xà to lớn sinh sống. Từ khi bà Thơ đến đây xây am tu hành, đôi mãng xà đã không còn hung tợn, bắt thú vật hay hại người nữa. Thay vào đó, chúng thường bò đến am, nằm im lìm bên bà Thơ để lắng nghe kinh kệ. Dần dần, đôi mãng xà này được bà cảm hóa, chúng ăn đồ chay, đánh đuổi thú dữ, bảo vệ nơi tu hành của bà Thơ. Rồi bà và đôi mãng xà ngày càng gắn bó, bà còn đặt tên cho chúng là Thanh Xà và Bạch Xà. Sau khi bà Thơ qua đời, đôi mãng xà cũng biến mất, về sau không ai còn nhìn thấy chúng một lần nào nữa.

Như đã kể ở trên, chùa Hang được khởi tạo từ giữa thế kỷ 19, xây dựnglại từ 1885, trùng tu năm 1937, nhưng thật ra mãi cho đến những năm 1990 chùa cũng chỉ là ngôi chùa tương đối khang trang, được khách thập phương đến viếng vì câu chuyện linh thiêng và khung cảnh núi non hùng vĩ chớ không phải vì hoành tráng như hiện giờ.

Chùa Hang năm 1989. Ảnh: Võ văn Tường

Phải đến sau năm 2000, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của du lịch (chùa Hang nằm kế bên 3 di tích nổi tiếng là Miếu Bà Chúa Xứ, Tây An cổ tự và Lăng Thoại Ngọc Hầu), chùa Hang được đầu tư quy mô lớn để đạt được như hiện nay.

Chùa Hang năm 2003. Ảnh: Võ văn Tường

Từ miếu Bà Chúa Xứ, ta có thể đi xe hơi tới cổng chùa Hang theo Đường vòng núi Sam và Tân Lộ Kiều Lương, khoảng cách 1,5 km. Gởi xe ở đây và đi dần dần lên theo khoảng 300 bậc thang. Đi một lèo thì hơi mệt, nhưng vừa đi vừa tham quan và ngắm cảnh thì không sao.

Chùa được xây dựng men theo vách núi. Từng bậc lên tầng trên được xây dựng công phu, đẹp mắt nên lên không đến nổi mệt. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Hiện nay chùa Hang nằm ở độ cao 300 m trên triền núi Sam. Đến đây có thể phóng tầm mắt ngắm khung cảnh đồng lúa dưới chân núi, vãn cảnh chùa rất trang nghiêm với thiết kế đẹp mắt, lại nghe kể những huyền thoại về ngôi chùa. Đặc biệt là có thể đi vào trong hang núi, nơi ấy ngày nay có trùng tu phần nào cho khách du lịch dễ đi, có bài trí nhiều phòng thờ, tượng Phật tạo nên nét trang nghiêm mà huyền bí.

Tóm lại chùa Hang là một điểm du lịch hội đủ rất nhiều yếu tố thu hút khách thập phương. Đó là chưa kể chùa chỉ cách các điểm du lịch nổi tiếng như Miếu Bà Chúa Xứ, Tây An cổ tự, Lăng Thoại Ngọc Hầu có 5 phút đi xe.

Sơ đồ chùa Hang. Ảnh: Phạm Hoài Nhân

Theo sơ đồ chùa Hang trong hình trên, ta thấy chùa có đến 44 hạng mục công trình, tính từ cổng chùa lên trên. Nếu có thời gian bạn có thể đi hết 44 hạng mục này cũng được, bằng không chỉ đến những hạng mục chính thôi.

Nhớ là đừng bỏ qua hang đá, theo sơ đồ trên là hạng mục số 22, vì đây có thể coi như trái tim của chùa Hang. Ngoài ra khi đến mỗi tầng, nhớ ra triền núi ngắm cảnh, rất đẹp.